У сённяшнім выпуску «Таршэра» пра любімыя творы мастацтва расказвае загадчык Маладзечанскага псіханеўралагічнага дыспансера Аляксандр Бажко.
Прачытанне добрай кнігі ці прагляд цікавага фільма, асабіста для мяне, даюць як ежу для розуму, так і магчымасць адпачыць, пераключыцца са штодзённасці ў іншы рэжым.
Дзясятак твораў, якія апынуліся найбольш значнымі, прыходзяць у свядомасць адразу. За імі паўстаюць і пражываюцца прыемныя хвіліны-ўспаміны ад знаёмства. Хачу падзяліцца і з вамі.
- Кен Кізі «Пралятаючы над гняздом зязюлі»
Кізі далёка не першы аўтар, хто напісаў пра вар’ятаў, якія пры дэталёвым знаёмстве аказваюцца больш разумнымі і здаровымі, чым тыя, хто выступае за іх ізаляцыю. Прыгадваюцца Сервантес з яго Дон Кіхотам, затым Гогаль, Набокаў, Хеллер і многія іншыя знакамітыя пісьменнікі, якія закраналі тэму. Дзеянне рамана адбываецца ў псіхіятрычным аддзяленні, што само па сабе – магутная метафара. Многія персанажы знаходзяцца ў яго сценах абсалютна добраахвотна, рухомыя пачуццём віны, страхамі, нізкай самаацэнкай.
Гэта раман аб прыгнёце і прыніжэнні, і тым, што людзі добраахвотна выракаюць сябе на рознага роду прымусы.
Тут пра адноснасць нормы і паталогіі. Барацьба з сістэмай – подзвіг заўсёды і ўсюды безразважны і ахвярны, але кожная такая ахвяра вызваляе нечыю душу. Так што варта хоць бы паспрабаваць.
- Джордж Оруэл «Ферма»
Сатырычнае апавяданне-прытча пра тое, чым заканчваюцца перамены. Оруэл паказаў перараджэнне рэвалюцыйных прынцыпаў і праграм, паступовы пераход ад ідэй равенства і пабудовы ідэальнага грамадства да дыктатуры і таталітарызму.
Гэта павучальная алегорыя на рэвалюцыю 1917 года і ўсе наступныя. У гэтым годзе перачытаў.
- Ірвін Ялом «Калі Ніцшэ плакаў».
Кнігі амерыканскага псіхіатра і псіхатэрапеўта, пісьменніка Ірвіна Ялома, заўсёды падымаюць вострыя і балючыя пытанні, якія рэдка выносяцца на адкрытае абмеркаванне. Незабыўнае ўражанне ад «Калі плакаў Ніцшэ». Спачатку чытаць дзіўна і нязвыкла, але пасля немагчыма адарвацца.
Немагчыма ўтрымацца ад таго, каб паралельна не думаць пра нейкія свае таемныя куткі свядомасці і не спрабаваць выцягнуць іх на свет.
Ялом піша пра страх смерці, які ёсць ва ўсіх людзей, пра канчатковасць нашага жыцця. Кніга вучыць зразумець і прыняць умовы чалавечага існавання, шанаваць кожную хвіліну жыцця.
- Паула Каэльё «Алхімік»
«Алхімік» – самы вядомы раман бразільскага пісьменніка Паула Каэльё, кніга-правадыр у свет чалавечага лёсу. Яна пра тое, што неабходна прыслухоўвацца да свайго сэрца, каб выбраць свой праўдзівы шлях, і тым самым стаць шчаслівым.
«Дамагчыся ўвасаблення свайго лёсу – вось адзіны сапраўдны абавязак чалавека …» – сцвярджае Паула Каэльё.
У юнацтве людзі не баяцца марыць, усё здаецца ім магчымым. Але праходзіць час, і таямнічая сіла пачынае ім даводзіць, што іх жадання няздзейсныя.
Я ведаю рэальных людзей, чыё жыццё гэты раман-прытча змяніў карэнным чынам.
- Герман Гёссе «Сіддхартха»
Алегарычны раман-прытча пра шлях адзіночкі. Ён апавядае аб Сіддхартхе, усімі паважаным і дзіўным, які прысвяціў жыццё пошуку Адзінага, што жыве ў кожным чалавеку. Кніга з’яўляецца пранікненнем ва ўсходнюю філасофію. Чытаецца на адным дыханні і пакідае жаданне пазней вярнуцца да яе і перачытаць.
- Міхаіл Булгакаў «Сабачае сэрца»
Любы твор гэтага пісьменніка можна лічыць скарбам найбагацейшай рускай мовы і гумару, які пераходзіць у сатыру і сарказм.
Булгакаў – містычны пісьменнік. Яму ўласцівая незвычайная здольнасць убачыць будучыню. «Сабачае сэрца» чытаецца лёгка, думаецца доўга. Экранізацыя – асобны твор мастацтва.
- Яўген Грышкавец «Як я з’еў сабаку»
Вельмі незвычайнае, далёкае ад таго, што даводзіцца бачыць і чытаць. Пастаноўка, відэаэкранізацыя, кніга-п’еса. Грышкавец распавядае нам гісторыю не нейкага там абстрактнага чалавека, а гісторыю кожнага з нас. У маналогу яго персанажа даведаемся сябе, успамінаем свае радасці і смутак, свае дзіцячыя страхі і мары.
Ён змог выказаць словамі тое, што кожны з нас захоўвае дзесьці глыбока ў душы, штосьці цёплае і роднае, настальгія па чым жыве ў кожным з нас.
Нягледзячы на спакойны рытм апавядання, гэты маналог прасякнуты эмоцыямі – у ім гумар і іронія суседнічаюць з сумам і настальгіяй.
- Пол Каланіці «Калі дыханне раствараецца ў паветры»
Кніга цікавая і трагічная. Цікавая, таму што напісаная доктарам і пісьменнікам, а пісьменнікаў-дактароў (Чэхаў, Верасаеў, Булгакаў, Амосаў) заўсёды чытаць цікава. Паглядзець на свет вачыма доктара – гэта нестандартны вопыт.
У ёй чарговы раз разумееш, жыццё – гэта набор момантаў, яркіх уражанняў, падзей, дзе ты адчуваеш радасць, шчасце, каханне, боль, смутак і многае іншае, дзе ты выдатны сябар, каханая жонка, або важны супрацоўнік.
У нашых руках напоўніць наш свет сэнсам. Таму што ў любы момант, калі ты гэтага зусім не чакаеш, тваё дыханне можа проста растварыцца ў паветры…
- Фрыц Перлз «Унутры і звонку памыйнага вядра»
Перлз – заснавальнік аднаго з самых папулярных і эфектыўных метадаў псіхатэрапіі – гештальт-тэрапіі. Дзякуючы гэтаму метаду сотні тысяч людзей ва ўсім свеце здабылі ўпэўненасць у сваіх сілах і магчымасцях, здабылі статус гаспадароў свайго жыцця.
Вобраз аўтара, гісторыя яго пошукаў, духоўнага росту, філасофскіх разважанняў спалучаюцца з цікавымі навуковымі назіраннямі і высновамі, якія прадстаўляюць, як мне здаецца, вялікую цікавасць для ўсіх, хто цікавіцца сучаснай псіхалогіяй. Кніга заахвочвае разважаць, раскрываць сябе, быць смелым, розным, марыць, спадзявацца і дасягаць.
- Святлана Алексіевіч «Час сэканд хэнд».
Кніга магутная. Пра вялікі разлом. Калі скончылася савецкае сацыялістычнае жыццё і пачалося новае, капіталістычнае. Пра пачуцці і думкі людзей тады. Лічу кнігу пранізлівай і праўдзівай. Асобна ўсміхнула, што «за семдзесят з лішнім гадоў у лабараторыі марксізму-ленінізму вывелі асобны чалавечы тып – “homo soveticus”».
- Вiктар Марцiновiч «Рэвалюцыя»
Нячаста чытаю на беларускай мове, так як больш цікаўлюся прафесійнай літаратурай, а яна пераважна на рускай. Назва прыцягнула ўвагу да нашай беларускай культуры.
Ад мовы і выкладання атрымаў вялікае задавальненне.
Рэвалюцыя – доўгі ліст-адкрыццё ад галоўнага героя дзяўчыне, якую калісьці кахаў. Але гэта фасад. Акрамя гэтага ёсць яшчэ напружаны, дынамічны сюжэт. Ёсць апісанне крыві, што пырскае, і паўтрупа, што паўзе – не захапіцца было немагчыма. Маюць месца развагі пра маральны імператыў Канта і прыроду ўлады. Цяга да ўлады актуальная і вечная.
• Текст доступен на языке: Русский
