Мінскаму абласному драматычнаму тэатру доўга не шанцавала з галоўнымі рэжысёрамі – лідарамі. Цяпер там усё стабільна.
Па незразумелых прычынах з тэатра сышоў яго шматгадовы мастацкі кіраўнік заслужаны дзеяч культуры Беларусі Мікалай Мацкевіч, хоць ён па-ранейшаму жыве ў Маладзечне і мог бы працаваць. Але так здарылася, і тэатр стала ліхаманіць. Акцёры тут заўсёды былі добрыя, а новыя рэжысёры надоўга не прыжываліся. І ўсё ж тэатр сумленна абслугоўваў свой рэгіён казкамі і лёгкімі камедыямі і марыў стварыць што-небудзь значнае і прабіцца на які-небудзь фестываль.
Забавы змешваліся з немудрагелістым асветніцтвам і школай жыцця, не занадта прыцягваючы гледачоў у сваю працу як саўдзельнікаў. Ёсць гэтаму тлумачэнне. Дарослае працаздольнае насельніцтва ездзіць у Мінск на заробкі, і тэатральны дом яго мала цікавіць.
І ўсё ж пры малых заробках, праблемах з жыллём, адсутнасці падзаробкаў у маладзечанскім тэатры склаўся моцны прафесійны калектыў, які часам раптам ярка і таленавіта заяўляў пра сябе.
У тэатры з’явіўся малады і актыўны дырэктар Юрый Крывенькі, які стаў шукаць мастацкага кіраўніка са сваіх, беларускіх рэжысёраў. Так у мінулым сезоне калектыў ўзначаліў Мікалай Дзінаў. Чалавек немалады, з нажытым вопытам акцёрскай, рэжысёрскай і кінематаграфічнай працы, добра ведае мясцовыя перыферыйныя перавагі і не пазбаўлены амбіцый. Ён любіць ствараць аўтарскія спектаклі, у якіх, магчыма, не занадта ўтульна драматургу, але затое няма радыкальных сэнсавых пераліцовак і шарад.
Даволі даўно ён зачапіўся за п’есу беларускага драматурга Ірыны Пісьменнай “Падобны на Стынга”, якая апавядае аб наступствах чарнобыльскай трагедыі. Летась Ірына Пісьменная стала дыпламантам Сусветнага кангрэса драматургаў у Стакгольме. Рэжысёр зрабіў спектакль у стылі рэтра, пераплятаючы мінулае, сучаснасць, будучыню і суправадзіўшы яго вельмі дакладным выказваннем Поля Элюара: “І эпапея мінае… І толькі вечны, вечны смяротны чалавек”.
Няцяжка здагадацца, што гаворка ідзе пра жыццястойкасць і веліч чалавека. Адкінуўшы пафас, можна канстатаваць: старая тэма здольная закрануць за жывое. Ды яшчэ як!
У крыху заблытаную гісторыю з ланцугом несправядлівасці і неразумення заязджаеш са сваімі сённяшнімі адчуваннямі і здагадкамі. Чарнобыльская трагедыя не забудзецца ніколі. Яна (яна ж Феня) засталася жыць у зоне адчужэння. Ён (ён жа Юра, ён жа Ванька) збег з месцаў зняволення.
Ён – малады, раззлаваны, агрэсіўны, які ўвесь час і ад усіх чакае падвоху. Яго недавер да людзей гіпертрафіраваны.
Яна – жанчына без узросту, якая змірылася з адзінотай і грубым побытам.
Канкрэтныя імёны да іх неяк не прыляпіліся. Не прыжыліся. Магчыма, таму, што ў турме і пакінутай вёсцы цёплае, дадзенае маткай імя, гучыць рэдка.
Толькі здаецца, што гэта людзі рэальныя. Яны ў п’есе і спектаклі паднятыя над зямным, плоцевым, бытавым. Нам цікавыя іх думкі, іх пачуцці, іх недараванне і дараванне ўсяго. Яны доўга і пакутліва ідуць адзін да аднаго, каб знайсці сябе, зразумець і падставіць плячо адно аднаму. Яны раздвойваюцца ў люстэрку сноў, успамінаюць крыўды, ператвараюцца ў біяробатаў і вяртаюцца на грэшную зямлю.
Пры гэтым спектакль пазбаўлены сентыментальнасці і заснаваны на напружанні акцёрскай энергіі. Пафас сітуацый пастаянна ўраўнаважваецца жаданнем прабіцца да чалавечнасці ў чалавеку. Высока над тэатральным памостам ланцуг ліхтарыкаў, лямпачак, зорак. Дакладней, ланцуг агеньчыкаў, якія нагадваюць пра сузор’і і касмічныя свяцілы, якія цягнуць да нас на Зямлю свае слабыя ніткі.
Напэўна, гэта метафара сведчыць аб тым, што з душамі на сцэне і ў зале нешта важнае адбываецца. Дзінаў прыдумаў спектакль, у якім ёсць саюз аўтара, рэжысёра і акцёра, які падмацаваны выразнай музыкай Алега Залётнева і сцэнаграфіяй Валерыя Юркевіча. Па-сапраўднаму гіпнатызуюць гледачоў акцёры Ірына Кляпацкая і Аляксей Карпец у галоўных ролях. Гэта ім належыць ода пра вечнасць смяротнага чалавека.
Мікалай Дзінаў доўга адседжваўся ў запасных гульцах. Атрымаўшы цікавую працу, рэжысёр выклаўся напоўніцу, нават з лішкам фантазіі і асабістымі выказваннямі. Сітуацыя ў Маладзечне – прыклад таго, што свайго рэжысёра своечасова заўважылі, нагрузілі працай і дамагліся ўражлівага выніку.
Таццяна АРЛОВА, тэатральны крытык, “Рэспубліка”.
Фота з архіва “РГ”.
