“Лена і Вова, ешце тое, што знойдзеце, і займіцеся музыкай!”

Пытанне аб тым, якія праблемы існуюць у музычным выхаванні дзяцей, чаму дзеці кідаюць музычныя школы, узняў наш чытач музыкант Віталь Качаткоў.

За агульным сталом у рэдакцыі “Рэгіянальнай газеты” гэтыя і шматлікія  іншыя праблемы абмеркавалі нашы госці: Віталь Качаткоў, спявак і музыкант; Юры Церабун, выкладчык музыкі з амаль 40-гадовым стажам, музыкант; Уладзімір Яцыновіч, дырэктар Маладзечанскай дзіцячай школы мастацтваў; Сяргей Шыман, бард, выкладчык музы­кі; Сяргей Ярук, дудар, мультыінстументаліст, выкладчык музыкі; Алесь Дзямідчык, выпускнік музычнага каледжа імя Агінскага.

Нягледзячы на выказанае незадавальненне музычнай адукацыяй Віталем Качатковым, дырэктар школы мастацтваў Уладзімір Яцыновіч пракаментаваў:

– У Беларусі не самая горшая сітуацыя з музычным выхаваннем. Я часта бываю на розных конкурсах і магу вас запэўніць, што ў іншых краінах сітуацыя нашмат горшая. Узяць хаця б тую ж Балгарыю ці Літву. За апошнія гады колькасць музычных школ у гэтых краінах значна скарацілася.

І гэта вялікае шчасце, што ў Беларусі класічную сістэму навучання музыцы захаваць усё ж такі ўдалося.

Сёння ў нашай школе працуе некалькі аддзяленняў, але калі ёсць жаданне займацца не толькі па праграме музычнай школы, то, калі ласка, у нашы студыі. Тут можна рабіць усё, што захочаш!

Віталь Качаткоў. Але ж за апошнія дзесяцігоддзі ў музыцы адбылося столькі змен! Цяпер нікому не цікава гля­дзець на ансамбль з 20 баяністаў (адразу узнікае пытанне, а чаму не 50 баяністаў у ансамблі). Сучасныя тэхналогіі дазваляюць пры дапамозе гуку і мікрафонаў прымусіць адзін баян гучаць, як цэлы ансамбль. Але гэтаму ў музычных школах не вучаць.

Уладзімір Яцыновіч. Ніколі не пагаджуся з такім меркаваннем! Ты, Віталь, хочаш прапанаваць музіцыраваць пад фанаграму. І што ў гэтым такога? Навацыяй гэта не з’яўляецца.

Церабун. “Не люблю, калі піяніст папраўляе порткі!”

Сваё меркаванне наконт музычнай адукацыі выказаў Юры Церабун, выкладчык з амаль 40-гадовым стажам, які выхаваў не адзін дзясятак музыкантаў.

– Я скажу так, сапраўднага музыканта можа выхаваць толькі настаўнік-асоба. Адбіць ахвоту навучацца музыцы можна лёгка. І задача настаўніка – заўважаць змены настрою ў сваім вучні.

Бывае, прачнулася дзіця, у яго такі настрой, яму так хочацца сваю бадзёрасць і весялосць перадаць у музыцы, прыходзіць яно на заняткі, а настаўнік прымушае яго іграць цішэй ці акцэнтаваць адзін кавалак 100 разоў. На наступныя заняткі гэта дзіця ўжо падумае, ісці яму ці не.

У маім жыцці быў такі прыклад з адной вучаніцай. Я даў ёй вельмі складаную праграму. І прыйшоў параіцца да славутай мастачкі Ядвігі Раздзялоўскай, ці правільна я раблю.  І яна ў мяне пытаецца: “Ну нашто ты даеш такую нагрузку, хіба ў яе няма сябровак, няма іншых спраў? А я ж, калі б не даў ёй адпачыць, сваім жаданнем даць як мага больш матэрыялу мог загубіць талент.

А настаўнік павінны вучыць не толькі музыцы, але і агульным паводзінам, культуры, як трэба сябе паводзіць на сцэне. 

Я вельмі не люблю, калі не адгучаў яшчэ апошні акорд, піяніст яшчэ не пацалаваў раяль, а ўжо ўстаў і порткі папраўляе.

Наступнае пытанне “круглага стала” вядучая адрасавала Сяргею Шыману, выкладчыку бардаўскай песні, які працуе ў дзіцячым цэнтры творчасці “Маладзік”.

– Сяргей, нам вас рэкамендавалі як чалавека, да якога прыхо­дзяць вучыцца дзеці, якія па нейкіх прычынах кінулі музычную школу. Ці так гэта?

– Так, і пэўныя праблемы ў музычнай адукацыі ўсё ж такі існуюць. З 24 маіх вучняў амаль палова мае 1-2 класы музычнай школы. Калі бацькі прыводзяць да мяне дзяцей, яны кажуць: “Толькі не трэба ім праз меру даваць ноты, проста навучыце іх іграць на гітары”. Але па сабе я ведаю, што, калі ў дзіцяці ёсць пачатковая музычная адукацыя, з ім працаваць адно задавальненне. Таму музычная адукацыя быць павінна.

Толькі 25% вучняў працягваюць музычную адукацыю

Уладзімір Яцыновіч. Але ж не барды гонар краіны. Нават Акуджава і Высоцкі не могуць паспрачацца з Гергіевым, дырэктарам, галоўным дырыжорам і мастацкім кіраўніком Марыінскага тэатра.

Толькі 20 выпускнікоў музычнай школы са ста працягваюць музычную адукацыю.

Гэта 25%. І гэта не дзіўна, не могуць 100% вучняў быць вядомымі музыкантамі.

– А ці ёсць статыстыка, колькі дзяцей кідае школу, не давучыўшыся?

Уладзімір Яцыновіч. Ёсць у нас такая статыстыка.

Выпускнік музычнага каледжа Алесь Дзямідчык прызнаўся, што працягваць музычную адукацыю не мае намеру:

– Пасля заканчэння музычнага вучылішча я мяркую, што яшчэ пяць  гадоў у кансерваторыі мне нічога не дадуць. Я не хачу атрымоўваць два мільёны заробку, працягваючы працаваць у музыцы.

Наконт навучання, я перакананы, што ў ім павінны быць зацікаўленыя не толькі выкладчыкі і дзеці, але і бацькі. Ну, не можа дзіця стаць паспяховым музыкантам, калі дома яму будуць казаць увесь час: “Цішэй! Не перашка­джай! Рабі, што хочаш!”

Сяргей Ярук. Падтрымліваю цалкам: не музычнай адукацыі трэба вучыць, а трэба выхоў­ваць асобу. І думаць сваёй галавой.

Настаўнік павінен улюбіць у сябе дзіця

Напрыканцы сустрэчы ўсім удзельнікам “круглага стала” было прапанавана даць парады бацькам і дзецям, якія маюць сумненні ў тым, ці трэба навучацца музыцы.

Алесь Дзямідчык. Бацькам дапамагаць сваім дзецям, а настаўнікам быць мякчэйшымі да вучняў.

Сяргей Ярук. Толькі супрацоўніцтвам бацькоў і выкладчыкаў можна дамагчыся жаданых вынікаў.

Сяргей Шыман. Бацькам праяўляць цікавасць да спраў дзіцяці.

Уладзімір Яцыновіч. Я пагаджуся з маімі калегамі:

Паспяховая музычная адукацыя – гэта трохкутнік: бацькі, настаўнік, дзіця.

І яшчэ я заўсёды кажу сваім калегам: улюбіце дзіця ў сябе. Толькі калі дзіця палюбіць вас, яно тады палюбіць і тую справу, якой вы вучыце.

Віталь Качаткоў. Мяне засмучаюць словы людзей, якія пабывалі за мяжой і кажуць, што там такая класная музычная адукацыя. А я хачу, каб было класна і ў нас.

Юры Церабун. Падвесці вынік размовы я хачу адным сказам. Зусім нядаўна я знайшоў запіску, якую шмат гадоў назад напісаў сваім дзецям: “Лена і Вова, ешце тое, што знойдзеце, і займіцеся музыкай!”

Музыкантам можна стаць у любым узросце

Другая частка “круглага стала” была прысвечаная пытанням ад чытачоў, што прыйшлі на сайт “Рэгіянальнай газеты” падчас анлайн трансляцыі “круглага стала”.

– Маёй дачцэ 25 гадоў. У дзяцінстве яна не хацела займацца музыкай, а цяпер вельмі хоча. Ці не позна вучыцца?

Уладзімір Яцыновіч.  Музыцы вучыцца ніколі не позна. У нас у музычнай  школе існуюць студыі, у якіх можна займацца і калі табе 12 гадоў, і калі 72.

– Дзіця не хоча вучыцца музыцы, а я як маці лічу, што яно павінна атрымаць музычную адукацыю. Як лепей: ісці на повадзе ў дзіцяці ці ўсё ж прымусіць яго скончыць музычную школу?

Уладзімір Яцыновіч. Цяжкасці сустракаюцца заўсёды. І тое, што дзіця хоча кінуць школу, нармальна, і здараецца такое даволі часта. Але вы ж не проста ідзя­це на повадзе ў дзіцяці, вы выхоўваеце яго характар. Так, кінуць вельмі проста, а вы зрабіце так, каб ваша дзіця вучылася пераадольваць цяжкасці.

Юры Церабун. Бацькі павінны несці адказнасць за дзяцей. У мяне сын цяпер працуе віяланчэлістам у Францыі і час ад часу дасылае смс-паведамленні: “Бацька, дзякуй за наша дзяцінства”. У такія моманты і слёзы наварочваюцца. Але з маімі дзецьмі ніколі не было праблемы, кідаць школу ці не. Займацца музыкай у іх была патрэба.

– Ці толькі здольнае да музыкі дзіця трэба аддаваць у музычную школу?

У адказе на гэта пытанне былі аднагалосныя ўсе ўдзельнікі “круглага стала”:

– Любое!

А Юры Церабун адзначыў:

– Кожнае дзіцятка вельмі творчае. Дзеці – мастакі па сваёй натуры. Памятаю, як я спытаў у аднаго са сваіх вучняў: “Чаму ты спазніўся на заняткі?”. А ён мне і кажа: “Быў такі вецер, такое неба шэрае ў хмарах, а адзін лісточак ніяк не мог адарвацца ад галінкі. І вось я затрымаўся, каб паглядзець, калі ж ён адарвецца і яго панясе ветрам”.