Гэтыя словы старшыні калгаса Піліпа Іванавіча Бялько 18-гадовы Валодзя Ігнатовіч з вёскі Радкоў на Гомельшчыне запомніў на ўсё жыццё.
Вечарам 11 ліпеня 1941 года Мар’я Сямёнаўна, матка Уладзіміра, пякла коржыкі. Тыдзень таму яны адправілі на фронт галаву сямейства Якава Хведаравіча. Сёння торбачку рыхтавалі старэйшаму з трох сыноў. Пад нагамі круціўся малы Іванька, на двары нешта майстраваў сярэдні, Васіль.
З загада па 67-м гвардзейскім стралковым палку ад 30 сакавіка 1945 года. “Ад імя Прэзідыума Вярхоўнага Савета Саюза ССР узнагароджваю медалём “За адвагу” … 5. Стралка 1-га стралковага батальёна гвардыі чырвонаармейца Ігнатовіча Уладзіміра Якаўлевіча за тое, што ён у наступальным баі 28.03.1945 у раёне населенага пункту Дзінары Салдускага павета Латвійскай ССР пры адбіцці контратакі праціўніка знішчыў са свайго карабіна двух нямецкіх салдат”.
Валодзя ўвесну працаваў, накіраваны сваім калгасам, на будаўніцтве вайсковага аэрадрома ў Бабровічах пад Калінкавічамі.
– Аднаго дня над намі нізка-нізка, – Уладзімір Якаўлевіч працягвае рукой злева направа, нібыта паказваючы вышыню палёту, – праляцелі нямецкія самалёты. Мо, фатаграфавалі, мо, што іншае… Толькі што аб’явілі: пачалася вайна. Ніхто нічога нам, калгаснікам, не скамандаваў. Начальства ўсё разбеглася – як і не было яго. Мы разышліся-раз’ехаліся на падводах па дамах.
Вечарамі малады калгаснік Ігнатовіч дзяжурыў на давераным яму участку: паўднёвым канцы Радкова. Час ваенны. Трывожны. Раптам якія незнаёмцы з’явяцца. Трэба паведамляць ці старшыні калгаса, ці ў сельсавет у Валосавічы.
Але было спакойна. Толькі родная вёска сцішана чакала нядобрых перамен, адпраўляючы спачатку старэйшых мужчын, а пасля і маладзейшых на невядомую яшчэ вайну. У адзін з вечароў загад збіраць дарожную торбу атрымаў і Валодзя Ігнатовіч разам з сямю іншымі маладымі аднавяскоўцамі. З васьмярых вярнуліся дадому чацвёра.
Уладзімір Якаўлевіч Ігнатовіч, які праз пяць з невялікім гадоў цвёрда наважаны сустрэць сваё 100-годдзе, жыве цяпер у Вілейцы ў сям’і дачкі. З вялікай копіі армейскай фатаграфіі над яго ложкам на нас глядзяць маладыя і не зусім байцы і афіцэры. І гвардыі сяржант у адстаўцы Ігнатовіч цвёрда пералічвае: “У верхнім радзе Рашынскі, Сярогін, Унукаў, Ігнатовіч, Эрмель. Ніжэй Плашкін, Марозаў, Максімаў, Вадавозаў…”. Арыгінал фота ляжыць ва Уладзіміра Якаўлевіча сярод самых важных папер, якія ён штодня дастае і перакладае, успамінаючы сваё няпростае жыццё працягласцю амаль у стагоддзе.
– Я прайшоў усю вайну. Ад сорак першага да сорак пятага. Ваяваў у акопах са сваім кулямётам Дзегцярова. Адбіваў нямецкія атакі. Размініраваў палі. А ні куля, ні асколак мяне не закранулі, толькі аднойчы прабіла навылет мой шынель,
– расказвае 94-гадовы ветэран, які жыве цяпер у Вілейцы ў сваёй дачкі. – Можа таму, што калі я ішоў на вайну, мне ўслед суседка цётка Уліта шаптала замову. Мой бацька загінуў пад Смаленскам. Я застаўся. Пазней мне мама казала, што Уліта ў яе пыталася ў ліхія дні: “Па кім Мар’ічка плачаш, па Якаву?” – “Не, па Валодзю”. – “То не плач. Калі яны пайшлі, я глядзела ім услед. І мне так стала шкада твайго Валодзьку, ён жа самы маленькі з усіх, з-за рукзака не відно, то я лячыла і лячыла яго! Аж пакуль вочы бачылі. Вернецца Валодзя”.
Уладзімір Якаўлевіч сціхае і перапытвае ўжо каторы раз. Ці то ў суразмоўцаў, ці сам у сябе, сваёй памяці:
– А мо, і праўда, яна мяне так налячыла, што жывы вярнуўся?
Ужо ў 1946-м з медалём “За адвагу” на сваёй гімнасцёрцы гвардыі сяржант Уладзімір Ігнатовіч адчыніў дзверы бацькоўскай хаты, якая стаяла бы сірата ў амаль цалкам спаленым Радкове:
– Не пазнаяце?
І пачуўшы ў адказ нягучнае “Не”, прашаптаў сасмяглымі губамі:
– Гэта ж я, мама, ваш Валодзя.
